Elia Viviani ve Diego Ulissi Örneklerinden Çıkarabileceğimiz Dersler

Son yıllarda birçok elit profesyonel bisikletçi kalp problemleri nedeniyle sporu bırakmak zorunda kaldı. Bu nedenle hayatını kaybedenler de oldu maalesef. Bu, sık sık konuşulan ya da yapılan tartışmaların bir şekilde bağlandığı bir konu. Bu satırları yazmamın nedeni ise son günlerde dolaşımda olan iki haber. 

İlki, dünyanın en başarılı sprinterlerinden Elia Viviani’nin yakın zamanda geçirdiği kalp operasyonu.  Başarılı sprinterin kuvvet antrenmanı sırasında kalp hızının beklenen değerlerin çok üzerine (önce 140/dk ardından 220/dk) çıkması ile fark ettiği ritim bozukluğu ablasyon tedavisiyle giderilmiş. Viviani’nin 2 hafta dinlenme sonrasında yapılacak kontrolleri ile spora dönmesi beklenmekte. 

İkinci  haber ise bir diğer başarılı İtalyan (diğer zaferlerinin yanında 53. Cumhurbaşkanlığı Türkiye Bisiklet Turu’nu (TUR 2017) şampiyonu) Diego Ulissi ile ilgili. Ulissi’nin herhangi bir yakınması olmadan gittiği, zorunlu sezon öncesi muayenesinde, egzersiz ile olan düzensiz kalp atışı izlenmiş. Yapılan ileri tetkiklerinde, kalp kasının iltihaplanması (miyokardit) ve kalpte saptanan skar (nedbe) dokusu bulunmuş. Bu hastalıkların ritim bozukluğu ve ani ölüme neden olabildiği bilinmekte. En az 3 ay spora ara vermesi ve sonrasında tekrar değerlendirilmesi planlanmış. 

Bu iki elit sporcunun durumları, birbirinden farklı gibi görünse de profesyonel bisiklet sporcusunun karşılaşabileceği kalp problemleri yönünden dikkate değer örnekler. Sporcular genetik, sporun kendisine bağlı veya çevresel (viral enfeksiyonlar gibi) nedenlerle kalp problemleri yaşayabilir. 

Bisiklet sporuna bağlı bir kalp problemi oluşabileceği uzun zamandır bilinmekte. Bu, ilk olarak Viktorya dönemi hekimlerinden George Herschell tarafından 1895 yılında fark edilmiş ve tıbbın prestijli dergisi Lancet’de yayımlanmıştır. 

Hayatta karşılaşılan tüm olaylarda olduğu gibi örneğimizdeki bisiklet-kalp hastalığı ilişkisini de karşıtları masaya yatırarak değerlendirmek uygun olacaktır. 

1. Profesyonel bisiklet sporcuları, akranları olan sedanter bireylerden daha uzun yaşarlar. Dayanıklılık sporları hem kalp-damar kaynaklı hem de tüm nedenlere bağlı (kanser vb.) ölümleri ciddi oranda azaltır. İnsan ömrünün uzatılması ve kalitesinin arttırılmasında bu derece etkili hem de ücretsiz başka da bir yöntem yok.

2. Düzenli, yüksek hacim ve yüksek şiddette yapılan egzersiz bazı özel ritim bozukluklarını arttırabilir. Bunlar sıklıkla tedavisi mümkün ve iyi seyirli durumlardır. Rutin kontrollerde ve/veya yakınma varsa bu gerçek göz önünde tutulmalıdır.

3. Bisikletin de içinde bulunduğu endurans (dayanıklılık) sporlarının, spora bağlı ani ölümü 2,8 kat arttırdığını da bilmekteyiz. Ancak bu ölümler daha çok spora yeni başlayan, fiziksel adaptasyona izin vermeden bedenine aşırı yüklenen, iyi dinlenmeyen, yanlış antrenman programları uygulayan bireylerde izlenmekte. Düzenli kontrollerin de olası patolojilerin erken tanı ve tedavisinde önemli olduğunu biliyoruz. 

Spor Yapmak Bireyi Uzun ve Kaliteli Yaşatır

Sporun doğasında olan riskleri bilerek hazırlıklı olmak ve önlem almak uygun olacaktır. Atletin, bedeni hakkında dikkatli ve hassas olması, Viviani gibi yaşadığı olağan dışı durumlarda hızla profesyonel yardım alması önerilir. Yakınması olmayan sporcularda da Ulissi örneğindeki gibi rutin kontrollerin önemini görmekteyiz.

Çok acıdır ki; ülkemizde de sporcu ani ölümleri oluyor. Son günlerde antrenman sonrası hayatını kaybeden genç yaş grubu sporcularının olduğunu üzüntüyle öğrendim.

Covid-19 pandemisinin kalp hastalıkları açısından riskli bir zaman olduğunu bilmeliyiz. Covid-19, asemptomatik veya hafif semptomlarla geçirilebileceği gibi ağır bir klinik durum ile de karşımıza çıkabilmekte. Maalesef ki; hastalığın kalp hasarı yapma riski, hastalığın seyir şiddetinden bağımsız gibi duruyor. 

• Bu ne demek? Hastalığı hafif veya sessiz atlatanlar da kalp tutuluşuna bağlı risklere maruz kalabilir. 

• Peki ne yapmalıyız? Ocak ayı ‘Bikepedia’ yazımda da belirttiğim gibi, sporcunun en ufak değişiklikte (erken yorulma, göğüs ağrısı, çarpıntı, bayılma, atletik performansta azalma, yüksek istirahat nabzı vb.) doktoruna danışması uygun olacaktır.

Sonuç olarak;

1. Spor veya egzersiz sağlıklı bir yaşam için elzemdir, gereklidir.

2. Spora bağlı kalp ritim bozukluklarında artış olabilir. Bunlar Viviani örneğindeki gibi sıklıkla tedavisi mümkün olan bozukluklardır.

3. Spora bağlı ani ölüm, genel topluma kıyasla 2,8 kat daha fazla olabilir.

4. Ani ölüm ve bilinçsiz spor yapmak arasında ciddi bir ilişki olduğunu düşünmekteyim.

5. Sporcular akranları hareketsiz bireylere göre daha uzun ve kaliteli yaşarlar.

6. Covid-19 ve diğer virüs hastalıkları miyokardit yaparak kalp krizi riskini arttırabilirler. Böylesi bir durumda hekim kontrolünde 3-6 ay spora ara vermek uygun olacaktır.

7. Spor yaparken veya sonrasında sizi rahatsız eden veya dikkatinizi çeken bir kalp şikâyeti varlığında hekiminize danışmakta tereddüt etmeyin.

8. Düzenli egzersiz yapanların rutin kontrolleri çok önemlidir, Ulissi’nin yaşadıkları çarpıcı bir örnek olarak ortada durmakta.

9. Spor yapmaktan değil, bilinçsiz ve kontrolsüzce hırslarımıza yenilmekten, bedenimizi uygunsuz zorlamaktan korkmalıyız. 

Sağlıklı, egzersiz yapabildiğimiz, mutluluk dolu günler dilerim.

Dr. Deniz AYTEKİN

Kardiyoloji Uzmanı (Tıp Doktoru)

Egzersiz Fizyolojisi Doktoru (PhD)

@sporcukalpdoktoru

REFERANSLAR:

    1. https://www.cyclingnews.com/news/cardiac-issues-force-gianni-meersman-into-retirement/

    2. https://www.cyclingnews.com/news/gijs-verdick-dies-a-week-after-double-heart-attack/

    3. https://www.cyclingnews.com/news/myngheer-suffers-heart-attack-during-criterium-international/

    4. https://www.cyclingnews.com/news/accent-jobs-goris-dies-of-heart-attack-at-age-30/

    5. https://www.cyclingnews.com/news/did-merckx-ride-with-potentially-lethal-heart-problem/

    6. http://www.bikeraceinfo.com/oralhistory/bitossi.html

    7. https://www.sporcukalpdoktoru.com/post/nicolas-portal-neden-öldü

    8. https://cyclingtips.com/2020/12/ulissi-taking-temporary-break-from-competitive-activity-due-to-myocarditis/

    9. https://www.cyclingnews.com/news/diego-ulissi-worried-angry-after-myocarditis-diagnosis/

    10. https://pressfrom.info/uk/lifestyle/health/-536482-elia-viviani-aims-for-quick-return-after-heart-surgery.html

    11.  https://en.wikipedia.org/wiki/Diego_Ulissi

    12.  Herschell, George (1895). ON CYCLING AS A CAUSE OF HEART DISEASE The Lancet Volume 145, Issue 3731, 2 March 1895, Pages 540-542