Discover Şavşat

Projenin sahibi Aykut Subaşı ile gerçekleştirdiğimiz keyifli söyleşi için kendisine teşekkür ediyoruz.

Discover Şavşat projesi hangi amaçla doğmuştur? 

Şavşat, özellikle doğa ve spor temelli turistik çekicilikler açısından oldukça zengin bir potansiyele sahip. Discover Şavşat, Şavşat’ın sahip olduğu bu potansiyeli, insanlara “sürdürülebilir, yaratıcı ve kırsal turizm” disiplininde sunmayı hedeflemektedir. Projenin doğuşu da, Şavşat’ın, yukarıdaki üç unsurun yer aldığı bir karakterinin yaratılması esasına dayanıyor. Bölgede, sürdürülebilir bir kalkınma ekosistemi yaratarak, yerelin ve yerel halkın hak ettiği sosyokültürel, çevresel ve ekonomik refaha kavuşmasını sağlamayı amaçlıyoruz.

Discover Şavşat, ana operasyonu dağ bisikleti olan, “deneyim ve etki odaklı” bir turizm inisiyatifidir. Yerli veya yabancı tüm turistlerin, deneyim elde etmesine, yerelin kültürünü tanımasına ve kendini bir gezgin olarak görebilmesi için “tasarlanmış” ve “oyunlaştırılmış” turizm ürünleri sunuyoruz. Bir bisiklet turu, sadece rotalar üzerinde a noktasından b noktasına gitmeyi değil, Şavşat’ın tarihini, kültürel ve doğal güzelliklerini tanıtan, bölgenin mimarisini, danslarını, yemeklerini, masallarını öğreten atölyelerin olduğu, insanların fiziksel ve zihinsel gayret gösterdiği, tüm duyurularını kullandığı aktiviteler içeriyor. Turistler, sıradanlaşmış turizm ürünleri yerine, farklılığın yer aldığı gerçek deneyimler talep etmeye başladılar. İşin “etki” boyutunda ise devreye iş modelimiz giriyor. 

Discover Şavşat, kar amacı gütme ve sürdürülebilirliği birleştiren hibrit bir iş modeline sahip. Kar amacı güden faaliyetler gerçekleştiriyoruz ve bunun ötesinde bu gelirimizin bir kısmını etki yaratmak için kullanıyoruz. Bölgenin kalkınması için yatırımlar yapıyoruz. Bu yatırımlar, işletmemizin operasyonlarını iyileştirici (atık yönetimi vb.) kısımlara olabileceği gibi, yerel girişimcilerin projelerine de olabiliyor. 

Projenin amacına ulaşması için araç olarak bisikletin seçildiğini görüyoruz.  Bunun nedeni nedir? (Bölge bisiklete ne kadar uygun) 

Ben eski bir bisiklet sporcusuyum. Özellikle dağ bisikletinin, hayatımda oldukça önemli bir payı bulunmakta. Discover Şavşat’ta dağ bisikletinin ana turizm ürünümüz olmasının elbette stratejik bir boyutu da var. Markayı oluştururken, global bir pazarı hedef olarak belirledik. Dünyanın her yerinden insanlar buraya, Şavşat’a has bir deneyimi elde etmek için gelsinler istedik. Sunduğumuz arz, Discover Şavşat’ın insanlara sunduğu özel bir ürün olmalıydı. Bunun neticesinde zaten sevdiğimiz bir turizm ürünü olan bisiklet aklımıza geldi ve “Şavşat’ta dağ bisikleti turları yapacağız” dedik ve hazırlıklara başladık. Böylelikle, ana ve ikincil turizm aktivitelerinin bir araya geldiği yerel bir turizm deseni oluşturduk. Discover Şavşat, insanlara farklı konseptlerde, dağ bisikleti deneyimi yaşatan bir marka algısı yaratmayı hedefliyor. Şavşat’ın coğrafi yapısı da bisikletle doğrudan uyumlu. 

Köyler, yaylalar, göller, dağlar, ormanlar gibi doğal güzelliklerden, tarihi ve kültürel güzelliklere kadar inanılmaz destinasyonların olduğu bir coğrafyaya sahip. Ulaşımı güç olan uç noktalara dahi bisikletle çok rahat bir şekilde gidebilirsiniz.

Bu projede Artvin Şavşat’ın seçilme nedeni nedir? 

“Tüm muhteşem hikayeler iki şekilde başlar; ya bir insan bir yolculuğa çıkar, ya da şehre bir yabancı gelir” diyor Tolstoy.  Şavşat aynı zamanda benim memleketim.  2019 yılında, Çamlıca Köyü’nde aileme ait eski bir köy evini restore ettirdim. burada yerel, ulusal ve uluslararası çalışmalar yapıyoruz. Çalışma alanım kırsal kalkınma olunca, Şavşat benim için bulunmaz bir nimet haline geldi. Bu zamana kadar, Şavşat’ın köylerinde ve yaylalarında bolca bisiklete binme şansım da oldu. 2016 ve 2019 yıllarında düzenlediğimiz uluslararası projeler ile Şavşat’ın turizm potansiyelini analiz etme şansı buldum. Bunun sonucunda, bölgenin global pazara sürdürülebilirlik ilkeleri ile uyumlu bir turizm girişimi başlatmanın zamanı geldiğini anladım. Şanslıyım ki Şavşat, benim için bir zevk unsuru olan bisiklete oldukça uyumlu bir coğrafyaya sahip. Çocukluktan beri bisiklete bindiğim topraklarda, nesilden nesile aktarılacak bir ekosistemi yaratmış olacağız.

Projenin bölgeye kazandıracakları nelerdir? 

Yerelde iktisadi ve beşeri olumlu etkiler yaratılması üzerine çalışmalarımızı yaptık. Çalışmalarımızda, bölgenin sosyal, çevresel ve ekonomik kalkınmasında kırsal turizmi bir araç olarak kullanıyoruz. Turizm aktiviteleri yaparken etki de yaratıyoruz diyebilirim. Bunları ortak noktada buluşturan hibrit iş modelimiz, bize ikisini de aynı anda yapma fırsatı veriyor. Proje, kısa vadede dahi, gözle görülür bir şekilde ekonomik gelişimi bize gösterecektir. Şavşat’ın sadece birkaç ay tavan yaptığı ekonomik canlılığı, neredeyse tüm yıla yayılan turizm aktivitelerimiz ile oldukça gelişecektir. Şavşat’ta şu an kapalı bir ekonomi söz konusu. Bu da beraberinde sınırlı istihdamı ve göç gibi sıkıntıları getiriyor. Girişimimiz doğrudan ve dolaylı olarak istihdama katkı sağlıyor. Örneğin, bisiklet turlarımızda görev alacak ekip arkadaşlarımız, Şavşat’ta yaşayan genç kadın ve erkeklerden oluşuyor. Gençleri eğitim programına dahil ettikten sonra, turlarda bisiklet lideri olarak istihdam edeceğiz. 

Bisiklet liderlerimiz yerelde bir rol model görevi  üstlenecekler ve sosyokültürel bir gelişim sürecine de dahil olacaklar. Böylelikle genç kadın ve erkeklerin, göç etmeye gerek kalmaksızın sosyoekonomik refahı yerelde sağlanmış olacak. İlerleyen süreçte bu kentten kırsala olan göçü de sağlayacaktır. İstihdamın diğer boyutunda projenin etki ettiği dolaylı istihdamı artıracak olan yan sektörler var. Discover Şavşat’ın operasyonlarını döngüsel olarak düşünürsek, bu döngüyü tamamlayıcı onlarca unsur gerekiyor. Örneğin, yerelde hediyelik eşya üzerine gençlerin girişimlerini desteklemeyi düşünüyoruz. Başka bir örnek olarak da ev pansiyonculuğunu verebiliriz. Böylelikle, operasyonlarımız etrafındaki tüm süreci de, dolaylı olarak desteklemiş olacağız. Öngördüğümüz bir diğer durum, Şavşat’ın ilerleyen süreçte bir cazibe merkezi haline gelmesidir. Bu durumda da, ilçede faaliyet gösteren ticari işletmelerin sayısı artacağı gibi, niteliği de artacaktır. 

Onlarca sektörün bir arada olduğu büyük bir ekonomik canlılık oluşacaktır. Böylelikle hem yerel halk hem de ziyaretçiler, arz ve talebin buluştuğu bir ortamda yer alacaklar. 

Coğrafyanın korunması hususunda ise, ekolojik yapının doğallığını korunması için aldığımız önlemler ve yerel halkla yapılacak işbirlikleri sayesinde Şavşat, uluslararası ve doğallığı bozulmamış bir cazibe merkezi olmanın keyfini yaşayacaktır. Şavşat’ın, uluslararası bir birlik olan “Cittaslow”un bir üyesi olmasını da, gerçekleşecek bu süreci güçlendirici bir unsur olarak görüyoruz.

Projenin Şavşat’ın tarihi veya coğrafi yapısına bir zararı var mıdır? 

İş modelimizin sürdürülebilirlik ve etki üzerine kurulmuş olması, Şavşat’ın tarihine, kültürüne ve coğrafi yapısına ne denli saygı duyduğumuzu gösteriyor. Tüm aktivitelerimiz, Şavşat’ın kendine has kırsal ve kültürel yapısını korumak üzere tasarlandı. Bu önemli husus, bisiklet liderlerimize yönelik geliştirdiğimiz eğitim içeriğimiz içerisinde de yer alıyor. Örneğin, konaklamalar veya turlar sırasında oluşan atıkların yönetimi, karbon ayak izini azaltmaya yönelik çalışmalar, meyve ve sebze satın alımlarının köylerden gerçekleştirilmesi gibi önemli detaylar bulunuyor. Tüm aktivitelerimiz sınırlı katılımcı sayısına sahip. Böylelikle, anlık olarak köy ve yaylaların kapasitelerini aşıp zarar verme boyutuna asla geçmiyoruz. Bölgeye yapacağımız tarım yatırımları ile de, bölge içerisinde yaratılacak ekosistemin kendine kendine yetmesi sağlanacak. 

Özellikle orman köylülerinin tarım faaliyetlerini destekleyerek, bölgedeki tüm turizm işletmelerinin satın alımlarını bu köylülerden yapmasını da sağlayacağız.

Proje ile hedeflenen nedir?

En özet şekilde; Şavşat’ı, başta bisiklet turizmi olmak üzere doğa ve spor temelli turizm aktivitelerinin yapıldığı uluslararası bir cazibe merkezi haline geldiği bir ekosistem yaratmayı hedefliyoruz. Bu ekosistem içerisinde yerel halkın da birer paydaş olarak yer almasını sağlayarak, bölgenin yalnızca ekonomik değil; sosyokültürel ve çevresel unsurların da dahil olduğu sürdürülebilir bir toplumsal kalkınma sürecini başlatmayı arzulamaktayız. 

Bölge bu projeye ne kadar hazır? (Hazırlık aşaması kapsamında hali hazırda yapılanlar)

Şavşat her ne kadar turistik bir cazibesi olan bir yer olsa da, gerçek potansiyelini kullanabilen bir ilçe değil. Şavşat’ın birkaç günlük bir gezi yeri halinden kurtarılması gerekiyor. 

Yerli ve yabancı turistin her sezon artan talebinin yanında, bu talebin tatminine yönelik bir arzın var olmaması, aslında bölgenin bu projeye ne kadar hazır olduğunu da bize gösteriyor. Aksiyon planımızın hazırlık aşamalarını tamamladık.

Bisiklet liderlerimize yönelik eğitim içeriğimiz hazır. Haziran gibi eğitimlerimizi de tamamlamak istiyoruz. Bisikletlerimiz de çok yakında merkezimizde olacak.

Birkaç ay içerisinde, nihai rota ağımızı da tamamlayacağız. Bisiklet turlarımızın oyunlaştırılması ve deneyim odaklı tasarlanması gibi hazırlıkları yaptık.

İkincil aktivitelerimizin detaylarını belirledik. Konaklama alanlarımızın son ihtiyaçlarını giderdik. Kısacası, birkaç ay içerisinde tüm hazırlıklarımız tamamlanmış olacak. Elbette, mevcut salgından dolayı turizm sektöründe ister istemez plan değişiklikleri olacaktır. Biz buna da hazırlıklıyız. 

Projeye destek ne durumda?

Discover Şavşat’ın yerelde yaşayan genç kadın ve erkeklerin bisiklet lideri olarak eğitime alınma ve istihdam edilme süreci Türkiye Ulusal Ajansı tarafından Erasmus+ dahilinde yürütülen Avrupa Dayanışma Programı ile destekleniyor. Yerelde yaşayan veya okuyan gençlerin yer aldığı bir dayanışma ağının kurulması ve bisiklet lideri olabilmelerini bu şekilde sağlıyoruz. 

Eğitim sonunda, Youthpass adını verdiğimiz sertifikayı almaya hak kazanan gençler ise bizimle beraber bisiklet turlarında misafirlere eşlik edecekler. Şavşat Kaymakamlığı’nın da oldukça büyük desteğini görüyoruz.

Yerel halk ise bu konuda heyecanlı diyebilirim. Köy muhtarları ile olan iletişimimiz neticesinde, köylerin kalkınmasına yönelik bu girişimi çok güzel karşıladılar.

Yerli markalarımızdan biri olan Bisan ile bisikletler konusunda işbirliği yapıyoruz. Bisiklet turlarımız için MTX7800 ve All Mountain modellerini tercih ettik. Bölgede gerçekleştirmek istediğimiz ileriye dönük çalışmalarda da bizi desteklerini sundular.

Formalarımız için ise Antalya merkezli Jordanred ile çalışıyoruz. Gerek rotaların çıkarılmasında gerek ise yereldeki hazırlıklarımızı tamamlama konusunda destekçilerimize teşekkürü bir borç biliriz.

Maddi destek konusunda ise, biz aktivitelerimize mikro ölçekli bir operasyon ile başlamayı planladığımız için maddi bir destek almamayı tercih ettik. Tamamen özkaynaklarımız ile çalışmalarımıza başlayacağız.

Markamızın kurumsal kimlik, sosyal medya, reklam filmleri ve buna benzer tüm görsel çalışmalarını yapan değerli dostlarım Çağlar Çalı ve Ali Arif Soydaş’a;  yerel operasyonlardan sorumlu olan değerli dostum Onur Örnek’e de teşekkürlerimi sunuyorum.

Discover Şavşat projesi ile hedeflenen kitleyi öğrenebilir miyiz?

Özellikle kırsal turizm alanında markalaşmış coğrafyaları incelediğimiz zaman, her birinin en az bir aktivite ile bağdaştırılmış olduğunu görüyoruz.

Biz de, ulusal veya uluslarlarası örneklerden farklılaşmak için “bisiklet turizmi” odaklı bir markalaşmayı Discover Şavşat ile sağlamak istiyoruz. 

Markamız da global ölçekli bir turist kitlesine ulaşmayı hedefliyor. Sosyal medya başta olmak üzere, pazarlama ve görsel içerik çalışmaları da bu amaca hizmet ediyor. Artık insanlar turizm tercihlerini kültürel karakteri ve bir kimliği olan yerlerden yana kullanıyorlar. Bu tercihi gösteren insanları doğrudan hedef kitlemiz olarak görüyoruz.

Sıradışı deneyimler elde etmek isteyen, kültürel öğrenmeyi ve aktif katılımı önemseyen, yerelin günlük yaşantısına dahil olmak isteyen, yaratıcı ve sıradışı aktivitelere katılmayı arzulayan, kendini özel hissetmeyi seven, kendini turistten daha çok gezgin olarak tanımlayan, kalabalıklar yerine butik katılımları tercih eden bir hedef kitlenin katılımını öngörüyoruz. Etki boyutunda ise hedef kitle yerel halktan oluşuyor. Özellikle genç kadın ve erkeklere yönelik sosyoekonomik çalışmalarımız olacak.

Proje, ekonomik olarak birçok alanı hareketlendirecektir. Bu konuyla ilgili görüşleriniz nedir?

Etkisini en kısa sürede olumlu bir şekilde görebileceğimiz alan yereldeki ekonomik gelişmeler olacaktır. Discover Şavşat’ın nihai amaçlarından biri yerelin, ulusal ve uluslararası turistik bir cazibe merkezi haline getirilmesini sağlamak. Bu ancak bölgedeki arz kalitesinin Avrupa’daki örnekleri seviyesinde ve daha yukarıda olmasını gerektiriyor. Turist taleplerinin de bu arzı tatmin edebilecek düzeye gelmesiyle Şavşat bir cazibe merkezi olacaktır. İşte bu gerçekleştiğinde, Şavşat’ta sadece işletmemizin kazancında değil, tüm ilçede tüm yıla yayılmış bir ekonomik kazanç süreci başlamış olacaktır. 

Bahsettiğim bu ekonomik sürecin yer aldığı döngü, sadece tüketime yönelik değil, üretimi de içerisinde barındıracaktır. Bu konuda yerel yönetim ve yerel girişimcilerin alacağı aksiyonları da takip edeceğiz. Örneğin, turistlere sunmayı arzuladığımız hediyelik eşyaları yine yerelde yaşayan insanlar aracılığı ile üreteceğiz. İstihdam edilen insanların yeterliliklerinin de artırılması bu doğrultuda önem kazanacaktır.

İlçe veya köylerde ev pansiyonculuğu artacaktır. Gençlerin kendileri veya grup olarak başlatacakları çeşitli girişimler de ekonomiyi canlandıracaktır. Ekonominin gelişmesi ile, ilçedeki istihdam sorununun çözülmesi mümkündür. Kentten kırsala göç hızlanacaktır. Kısacası, hem hazırlık hem de ilerleyen süreçte yaşanacak dönüşüm çalışmaları ile tüm ilçe, yaratıcı turizmin dolu dolu yaşandığı bir yer haline gelecektir. 

Yıllık olarak ekonomiye katkısı tahmini ne kadar olur?

Discover Şavşat’ın ilk 3 yıllık planı tamamen mikro bir operasyon içeriyor. Planlı, ölçeklenebilir ve kontrol edilebilir bir büyüme istiyoruz.

En kötü ve en iyi senaryolara da sahip olmamızın yanında, ortalama bir tahminde bulunursak, yılın 8 ayında gerçekleşecek aktivitelerimizden 600.000 TL civarı bir cironun muhtemel olduğunu düşünüyoruz. Tüm yıla yayılmış ikincil aktivitelerimizi de koyarsak yaklaşık 1.000.000 TL gibi ciroların elde edilmesi mümkündür. 

Yapacağımız yatırımlar ile sunduğumuz hizmetin kalitesinin ve bölgeye olan talebin de artmasıyla bu senaryolar daha da iyileşecektir.

Bölge iklimi projeye ne kadar uyumlu?

Normal şartlarda, Şavşat’ta yılın 8 ayı hiçbir problem olmaksızın turizm aktiviteleri yapılabilir. Aralık ve Mart aylarını da dahil edersek kışın da bisiklet turları yapmak mümkün olabilir. Elbette, tüm rotaların kullanımı mümkün olmaz. 

İkincil aktiviteler ile birleştirilmiş paketler yaratılabilir. 8 aylık normal aylar ise, doğa ve spor temelli aktiviteler yapabilmek adına inanılmaz bir imkan sunuyor. İlkbahar, yaz, sonbahar aylarının her biri kendine has güzellikleri olan aylar Şavşat için. Köyler, yaylalar, ormanlar, buzul göller, 3000 metre rakımlı dağlara kadar mükemmel doğal ve kültürel zenginliklerimiz mevcut. Şavşat, coğrafi yapısı ve sahip olduğu iklim ile dağ bisikleti için çok önemli bir yer.

Dünyaca ünlü bisiklet rotaları var ve buralarda çok önemli yarışlar yapılıyor 

(Tour de France, Giro Italia gibi), ilerleyen zamanlarda bölgenin rotası bu yarışları bölgeye çekebilir mi?

Bu tarz yarışların Şavşat bölgesinde yapılacağına kesinlikle inanıyorum. Hatta ilerleyen yıllarda Türkiye Bisiklet Federasyonu’nu da Şavşat’ı yarış takvimine ekleyecektir diye ümit ediyorum. Biz bisiklet rotalarımızı bölüm bölüm hazırladık. Her biri birbirine bağlanabilen özellikte, farklı zorluk ve uzunluklarda, yeri geldiğinde tehlikeli sayılabilecek yerlerden geçilen rotalar bunlar.

Heyecanlandığımız planlarımızdan biri de, etaplı yarışlar düzenlemek. Swiss Epic, True Grit Epic veya Breck Epic gibi yarışları, ilerleyen yıllarda Şavşat’ta görebileceksiniz.