Enverçevko ve Eurovelo İzmir

Bisiklete gönül vermiş bir akademisyen ve Enverçevko Dernek Başkanı olan Feridun Ekmekçi ile Enverçevko Derneği’i, derneğin projeleri, özelikle son zamanlarda sıkça duyduğumuz Eurovelo nedir, ülkemize faydaları ne olacak, çalışmaların nasıl gittiği ve çok daha fazlasının üzerine konuştuk. 

Çok güzel şeyler olacak. Ancak Feridun Hocamızın bahsettiği gibi, bisikletli yaşam kültürü ve bisikletli turizm konuları, uzun soluklu proje çalışması gerektiren, kurumlararası işbirliklerin olması gerektiği konulardır. Gelin, ne aşamadayız kendisinden dinleyelim.

Öncelikle bize zaman ayırdığınız için teşekkür ederiz. Sohbetimize başlarken dilerseniz sizi ve derneğinizi kısaca tanıyalım.

Feridun Ekmekçi, 40 seneye yakın bisiklet kullanan bir akademisyendir. Ulaşım ve turizm amaçlı bisiklet kullanan 100 bin kilometreyi aşkın pedal çevirmiş bir uzun yol bisiklet turcusudur. İlk olarak 12 yaşında katıldığım 2-3 adet bisiklet yarışlarından sonra bisikletli ulaşım tercihleri ile devam eden bir serüven… Son 20 yılım Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi’nde görev yaparak geçti. 

Enverçevko derneği 2007 yılında resmi olarak kurulmuştur. Akademik ağırlıklı bir dernektir. Hem bisikletli ulaşım hem de bisiklet turizmi tercihlerimizi 15-18 sene kadar önce ulusal faydaya dönüştürmek üzere çalışmalara başladık. Bisiklet araştırmaları, çevre dostu bisikletli ulaşım, bisikletli turizm çalışmaları hakkında ülkemize bilgi transferi, araştırma raporu yazarak iyi uygulamaları paylaşmaktayız. Davet edildiğimiz, görev aldığımız danışma kurulları, ulusal ve uluslararası çalıştay ve kongrelerde sunumlar yapmaktayız. Bu sayede yaklaşık 15 yıla yakın, bisikletli yaşam kültürüne destek vermeye çalışıyoruz. Akademik bir dernek olunca önceliğimiz üniversite öğrencileri olmaktadır. Bisiklet stratejileri geliştirilmesi konularındaki uzmanlığımızı ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşıyor, uzun soluklu çalışmalar ve projeler için motive etmeye çalışıyoruz.

Çevre dostu bisikletli ulaşım ve bisikletli turizm çalışmalarını araştırırken ulaştığımız raporlar, projeler bizi EuroVelo ve ECF Avrupa Bisikletçiler Federasyonu ile buluşturdu. Takibe aldık. Bir taraftan bunları incelerken diğer taraftan STK’ların bisiklet kültüründeki etkilerini gözlemledik. 2006 yılında dernek kurma fikirleri gelişti, olgunlaştı. 2006 yılında evraklarını hazırladığımız kuruluş tüzüğü 2007 de resmileşti. Enverçevko derneği Enerji Verimliliği ve Çevre Koruma Derneği olarak Muğla merkezli kuruluş gerçekleşti. Ulaşımda enerji verimliliği ve çevre dostu ulaşım konularına odaklandı. Bisiklet araştırma raporları, ulusal ve uluslararası projeler yaptı. 

Derneğimiz 2018 yılında İzmir’de organize edilen umut ışığı temalı şehir ödülleri yarışmasında, bisikletli ulaşım, bisikletli turizm çalışmaları kapsamında yılın STK’sı ödülüne layık görülmüştür. 

Enverçevko derneği onursal üyesi Özcan Atamert hanımefendidir. Ülkemizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün talimatı ile yapılan Anadolu’da Bisikleti Sevdirin konsepti  1928-1931 yıllarında yapılan bisiklet turlarının takım kaptanı Daniş Karabelen paşanın kızıdır. Bu anlamlı üyeliği önemsiyoruz.   

Enverçevko derneği, 3 büyük uluslararası üst kuruluşlara üyeliğini genel kurul kararı ile tamamladı. Bunlar aşağıdaki gibidir.

Üst Kuruluş Üyelikleri

▪ ISCA – International Sport and Cultural Association – Kopenhag

▪ ECF – European Cyclists’ Federation – Brüksel

▪ WCA – World Cycling Alliance – Brüksel

Uluslararasi Projeler/Ulusal Koordi̇natörlükler

▪ EuroVelo – Avrupa Bisiklet Rotaları Ağı Ulusal Koordinatörlüğü

▪ NowWeMove – Şimdi Hareket Zamanı

▪ NowWeBike –  Şimdi Bisiklet Zamanı

▪ ESSD – Avrupa Okul Sporları Günü

▪ OSD – Open Streets Day Açık Sokaklar Günü

▪ CFE – Cycle Friendly Employer Bisiklet Dostu İşveren Sertifikasyon

▪ BYPAD – Bicycle Policy Auditor – Bisiklet Politikaları Eylem Planı denetimi

▪ Şehir Çevre Sağlık Kongresi Düzenleme komisyonu üyeliği 

Uluslararası Ağlara Üyeli̇kler

S4C Scientific for Cyclists – Bisikletçiler Akademik Bilim Kurul üyeliği

CFE Cycle Friendly Employer – Bisiklet Dostu İşveren Konsorsiyumu

EuroVelo Inspector – EuroVelo rota denetçiliği

Bu yıl çalışmalarımız yoğun geçti. 2021 yılı için;

• Ortak olduğumuz Yunanistan proje liderliği, Litvanya, Portekiz ortaklığı ile Social Active Cycling Team Erasmus + Sport projemiz kabul edildi. 

Daha önce duymamış olanlar için kısaca EuroVelo ne demektir, bahseder misiniz?

EuroVelo Avrupa Birliği’nin bir sürdürülebilir turizm projesidir. 30 yıl kadar önce  Danimarka ve İngiltere STK’ları tarafından şekillendirilerek başlatılmıştır. Yerel, bölgesel, ulusal bisiklet ağlarını kapsar. Bu ulusal ağların ana güzergahları belirlenerek ülkeleri birbirine bağlayan bir bisiklet yolları ağıdır. Kasım 2020 itibari ile 19 rota ile 90 bin kilometredir. 50 bin kilometreye yakın bir bölümü geliştirilmiş rotadır.

Bu bisiklet ağı, hangi ülkeleri kapsıyor ve Türkiye bu projenin neresindedir? Rota belirlendi mi?

EuroVelo ağı 42 ülkeyi kapsamaktadır. Türkiye  EuroVelo 13 ile Edirne Kırklareli arasında 128 km olarak planlı rota ile 2014’te katılmıştır. İlk resmi başvuru EuroVelo 8 Akdeniz rotasına eklenmek üzere 2016 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılmıştır. Hem başvuru öncesi hem başvuru sonrasında mevcut güzergahlar incelenerek ulusal ve uluslararası lobi ve tanıtım yapılmıştır. Uygun ana güzergah Yunanistan bağlantısı için öngörülen feribot bağlantı noktaları aracılığı ile Ekim 2019’da ECF yönetimi tarafından resmi kabul ile ilan edilmiştir.  

İzmir merkezli ve bisiklet süren bir dergi olduğumuz için, Eurovelo’nun İzmir’e sağlayacağı katkılardan bahseder misiniz? 

Öncelikle bisikletli turizm, geçtiği güzergahlar üzerinde kırsal kalkınmaya ciddi bir ekonomik katkı sağlar. Bu ana güzergahlar günlük alt rotalar ve yonca rotalar ile zenginleştirilir, güzelleştirilir, geliştirilir. Bu durum yeni iş alanları yaratır. Kiralama, tur organizasyonu, ev pansiyonculuğu, otel, kafe, kampyeri, restaurant vb. bisiklet dostu işverenler, servis dükkanları olarak özetlenebilir. Bu sayede bisiklet kültürü gelişir, çevre dostu bisikletli ulaşıma katkı sağlar, uluslararası bir ağ olduğu için altyapı standartları gelişir,  güvenli bisiklet yolları için bir kültür sağlar. Elbette bu alan uzun soluklu yatırım ve tanıtım gerektiren projeler ile geliştirilmesi gereken bir sektördür. Ulusal araştırma raporunda bu ekonomik değer 44 milyar Euro’dur. Bu ekonomik değerin 9 milyar Euro’ya yakınının EuroVelo ağı tarafından gerçekleştiği belirtilmektedir. 

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin projeye bakış açısı ve desteği nasıldır? 

Olumlu olduğu söylenebilir. Bir kurum projesi olmuştur. 2015 yılında önceki dönem başkanı sayın Aziz Kocaoğlu döneminde başlatılmış ve ilk görüşmelerimizi yaptığımızda bu projenin hayata geçirilmesi için gerekli talimatları verilmiştir. Kurumsal sahiplenme için gerekli olan bisiklet birimi kurulmuştur. Bunu bisikletli turizmde çalışacak kurumlara özellikle öneriyoruz. Şu anda bisiklet şefliği bisiklet müdürlüğüne dönüşmüştür. Bunu önemsiyoruz. Yeni dönem belediye başkanı sayın Tunç Soyer döneminde kabul bilgisi alınmıştır. Ulusal salgın tedbirleri nedeni ile geç de olsa resmi açılış tamamlanmıştır. Yani proje desteği devam etmektedir. Şu an rota geliştirme ve tanıtım çalışmaları planlanmaktadır. Küresel ve ulusal salgın tedbirleri izin verdiği ölçüde saha çalışmaları devam edecektir. 

Projenin Türkiye’ye ekonomik katkısı var mı? Bu bütçenin harcanacağı plan belirlenmiş mi veya tamamlanmış mıdır? Planlamanın nasıl ilerlediği hakkında sizden bilgi alabilirsek seviniriz. 

Bisikletli turizmin iyi uygulama örnekleri elbette diğer bölgeleri ve şehirleri bu konuda motive etmiştir ve etmeye devam edecektir. Kırsal katkısı nedeni ile pekçok yerde kırsal kalkınma ve çevre dostu ulaşım için olumlu etki yaratacaktır. Ulusal ölçekli olarak Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesinde bisikletli turizm birimi yapılandırılmıştır. İlk toplantımız Şubat 2020’de yapılarak ilgili birimlere bilgilendirme yapılmıştır. Ulusal ve uluslararası tanınırlık için tanıtma genel müdürlüğü web sitesinde yer almıştır. Burada farklı bölgeler bisikletli turizm rotaları ve ülkemizin EuroVelo bağlantılı rotaları bilgilendirmesi yer almaktadır. Tanıtım ve pazarlama çalışmaları için hem bölgesel ölçekli hem de ulusal ölçekli çalışmalar yürütülmektedir. Ulusal ve küresel salgın tedbirleri izin verdiğinde VeloCity kongresi ve EuroVelo konferanslarına tanıtım amaçlı katılım planlanmaktadır. 

Bisikletliler bu oluşumdan yeterince haberdar mı? Haberdar olmanın yanı sıra, bisikletliler bu projeye nasıl katkı verebilir? 

Başvuru yapılmadan önce ve yapıldığı dönem sonrası yapılan çalıştay ve bilgilendirme toplantılarına ilgiye bakıldığında bisikletlilerin haberdar olduğu söylenebilir. Ancak katkı verilmesi için uluslararası tanıtım organizasyonları ile ülkelerarası işbirliği, yerel ölçekte farklı kurumlar arası işbirliği ve proje geliştirilmesi ile süreç desteklenmelidir. Yapılacak tanıtım ve kampanyalar uluslararası kampanyalar AB Avrupa Birliği kampanyaları ile eşgüdümlü olması ulusal faydayı artıracaktır. Sınır ötesi işbirliği içeren projelerde sürece katkı sağlayacaktır. Bu anlamda hem başvuru öncesi hem de başvuru sonrası ve kabul sürecinde konferans ve seminerler ile bilgi verilmiştir. Yine bu işbirliklerine Enverçevko Ulusal EuroVelo Koordinatörlüğü olarak açık olduğumuzu belirtmek isteriz. 

Konuştuklarımıza ek olarak belirtmek istediğiniz bir konu var mı? 

Bisikletli yaşam kültürü, bisikletli turizm konuları, uzun soluklu proje çalışması gerektiren, kurumlararası işbirlikleri gerektiren konulardır. Çalışmak isteyen kurumlar CFE Bisiklet Dostu İşveren sertifikası ile bu sürece kurumsal bir yaklaşım ile başlayabilir. Sonrasında bisiklet dostu işveren kurumların yaptıkları çalışmalar ile birbirini geliştiren, bilgi transferini sağlayan bir sürece girmiş olur. Öncelikle EuroVelo güzergahlarında bisiklet dostu işveren ve bisiklet dostu turizm tesisi uygulamalarının olumlu sonuçları olacaktır.  

Sonuç olarak, tüm yerel bölgesel belediyeleri bölgelerinin görülmeye değer yerlerini katma değer üretecek potansiyeli olan mekanlarını bisikletli turizm ile birleştirmeleri için buradan çağrı yapmak isteriz. Bu çalışmalar iki ülke işbirliği sağlanarak  mevcut EuroVelo rotalarına bağlanmak üzere iyi bir başlangıç olacaktır. EuroVelo ağındaki ülkelere zorunlu olan iki ülke işbirliği mümkün değilse zaten kırsal kalkınmayı destekleyen, çevre dostu, sağlık dostu, turizmi dört mevsime yayan bir anlayış ile turizm çeşitlendirilmesi sağlanmış olacaktır.  

Biz proje fırsatlarını ilgili kurumlara iletiyoruz, sosyal medya sayfalarımızda duyuruyoruz. İlgili olan okuyucular ilk elden bu çalışmaları takip edebilir ilgi duyan katılımcılar ekibe katılabilir. 

Face Enverçevko dernek sayfamızı ve face / Eurovelo Türkiye çalışma grubunu takip edebilirler.  

Bisikletli ulaşım demokratik bir haktır.

Prof. R. Oldenzeil  Cycling Cities kitap yazarının sunumundan  bir not;

“… sadece bisiklet ile uğraşan bir ulus olmasa bile, başarılı bir bisiklet kenti olmanın sihirli bir iksiri yok, yıllarca çaba sarfedilmesi gereken bir konudur ve halk arasında tartışılarak değerlendirilmelidir. …” Prof.Dr. R.Oldenziel

Feridun Ekmekçi

Enverçevko Dernek Başkanı

Muğla – Türkiye