Bisiklet Terimleri Nelerdir ?

Bisiklete özel pekçok terim vardır. Bunların bir kısmı bisikletin kendisiyle, bir kısmı da yarışlarla ilgili olarak kullanılır. Çoğu bisiklet terimi Fransızca olarak türetilmiş olsa da günümüzde İngilizce olanları da kullanılmaktadır. Elbette biz kendi dilimizde, Türkçe olarak kullanmayı esas almalıyız.

Peloton – Ana Grup: Bisiklet yarışları ile ilgili bir şey seyrederken belki de en çok karşılaştığımız terimdir. Bisiklet yarışlarında ya da toplu sürüşlerde an çok bisikletlinin bulunduğu en büyük gruba verilen isimdir. Özellikle hava direnci nedeniyle önde giden veya gidenlerin hava girdabından arkadakilerin yararlanmasını ve daha az güç sarf ederek sürmesini sağladığından bisikletlilerin arka arkaya ya da grup olarak sürdüğü bilinir.

Yarış Başı – Head of the race – Tête de la Course: Yarışın en önünde, ilk sırada yer alan bisikletli veya bisikletli grubuna verilen isimdir.

Peloton Arkası – Arrière du peloton: Peloton grubunun arkasında yer alan bisikletliler.

Sprinter – Kısa Mesafeci-Atakçı: Genellikle birkaç saniyeden bir dakikaya kadar kısa sürelerde çok yüksek güç üretebilerek hızlı sürebilen bisikletlilelere verilen isimdir. Bunlar kısa süreyle başarılı olsalar da bunu daha uzun zaman için sürdüremezler. Aynı zamanda yapıları gereği, gelişmiş kaslarının ağırlığından dolayı iyi birer tırmanıcı da olamamaktadırlar.

Sprint Kapısı – Atak Kapısı – Sprint Gate: Yarışın sonunda dereceye girmenin dışında belli yerlerde önce geçilerek puan toplanan geçiş noktalarına sprint kapısı denilir. Bu kapılar kimi zaman hızlı geçiş yerlerinde kimi zaman da tırmanma yerlerinde konumlandırılır.

Kaçış Grubu – Escape Group: Yarışta ana gruptan atak yaparak kopan ve önde süren bisikletli veya bisikletli grubuna verilen isimdir. Pelotonun avantajlarından yararlanmıyor gibi görülen bu bisikletli veya gruplar farklı amaçlarla bu işi yaparlar. Kimisi kapılardan puan toplamak için peloton ile arayı açar, kimisi de pelotona yakalanmadan yarışı bitirme şansını denemek için bu yola başvurur.

Takipçi – Poursuivant – Chaser: Yarış başını ya da pelotonu takip eden bisikletli veya gruplara verilen isimdir. Bunlar çeşitli nedenlerle takip ettiklerine yetişemeyenlerdir. Sonrasında bazısı öndekine yetişebilir bazıları ise arka grupla birleşerek sürmeye devam eder. Eğer tek başına değil de birden fazla bisitletçiden oluşursa ve aralarında anlaşırlarsa yardımlaşarak daha iyi sürmeye çalışabilirler. Takip grupları, eğer içlerinde önemli bir bisikletçi varsa, onun adıyla isimlendirilir.

Domestik – Garip gelebilir ama takımlarda yer alan her bisikletçinin hedefi, görevi gereği, yarışı kazanmak olmayabilir. Bazılarının esas görevi takım lideri veya diğer arkadaşlarına kolaylık sağlamak, gerekiyorsa malzeme temin etmektir. Bunlara domestik denir.

Suvenyor – Yarışçılar mümkün olduğu kadar az ağırlık ile yarışmak isterler. Ancak yol boyunca içmek zorunda oldukları sıvıları ve yiyeceklerini yanlarında taşımak zorundadırlar. Yarış düzenleyicilerin belirlediği noktalarda yarışçılar biten yiyecek ya da içeceklerini yeniden alabilirler. Bu noktada takımların genellikle yarışçının geçiş sırasında alabileceği torbalara koyduğu malzemeleri dağıtan takım elemanlarına suvenyor denir.

Zamana Karşı – Time Trial: Yarışı kazanan bitiş çizgisini ilk geçendir. Ancak bu bütün yarışçıların aynı zamanda yarıştığı yarışlar için geçerlidir. Bazı yarışlarda her bir bisikletli kendi başına yarışır. Bu durumda her bir yarışçı için ayrı kronometre tutulur ve en kısa zamanda bitiren kazanır. Bu tip yarışlara “Zamana Karşı Yarış – Time Trial” denir.

Enduro – Dayanıklılık: Bir tür tepe inişi, dağ bisikleti yarışıdır. Esas olarak iniş bölümleri derecelendirilir ve arada bulunan geçiş (transfer) bölümleri yarış zamanına eklenmez. Ancak bu bölümlerin de belirli bir zamanda bitirilmesi gerekir.

Kırmızı Bayrak – Flamme Rouge: Yol yarışlarında yarış bitimine 1 Km kaldığını belirten kırmızı renkli bayrak. Sarı, Beyaz, Pembe: Özel renkli mayolar. Bazı mayolar diğer yarışçıların kullanamadığı özel renkli mayolar giyerler. Bunlar, yarış lideri, puan lideri, tırmanıcı lideri ve hatta “Akdeniz Güzellikleri” gibi farklı özellikleri belirten mayolar olabilir. Renklerde bir standart yoktur. Yarışın özelliğine göre farklı renkli mayolar farklı anlamlar taşıyabilir. “Maillot de jaune” – Sarı Mayo, Fransa’daki turlarda, tur liderinin giydiği özel renkli mayodur. Ancak İtalya’da bu mayo pembe, İspanya’da ise kırmızıdır. Ayrıntılı bilgi için “Mayo Renkleri” yazımızı okuyabilirsiniz.

Çekmek – Pull: Önde olan bisikletli arkadakini “çekebilir”. Elbette halatla değil… Akışkanlar mekaniğine göre durgun havanın direnci hareketli havadan daha fazladır. Önde giden bisikletli durgun havayı yararak ilerler. Ancak onun hemen arkasından gelen bisikletli “hareketlenmiş” ve dolayısıyla direnci daha azalmış havanın içinden geçerken öndekinden daha az enerji sarfeder. Bu durumda öndeki bisikletli arkadakini “çekiyormuş” gibi görünür. Yarışlarda görevi yarışın sonundaki hesaplaşmaya kadar lideri çekmek olan takım arkadaşları vardır. Bu işlem aynı zamanda durgun olmasa da rüzgara karşı arkadan gelene siper olan öndeki bisikletlinin yaptığı etki için de geçerlidir. Tavşan Sıçraması – Bunny Hop: Bisikletle giderken önünüze bir engel çıktığında eğer becerebiliyorsanız üzerinden bisikletiniz ile “hoplayarak” geçebilirsiniz. Bunun için farklı teknikler kullanılabilir. Kilitli pedal kullanılması işlemi kolaylaştırır. Buna tavşanın sıçramasına benzediği için “Bunny Hop” denir. Öğrenilmesi gereken bir hareket…

Kriteryum: Normal olarak bilinen bisiklet yarışları bir noktadan başlar ve kilometrelerce sürüldükten sonra başka bir noktada biter. Ancak genellikle 5 Km’den az olacak şekilde belirlenmiş bir güzergahın defalarca geçilmesinden oluşan yarışlar da vardır. Bunlara kriteryum yarışları denir. Bunlar parkurun belirli bir tur sayısında ya da süre sonunda bitirilmesine bakılarak değerlendirilir.

Kadans – Pedal çevirme hızına verilen isimdir. Birimi devir/dakika’dır. Her bisikletlinin sürüş sırasında konforlu hissettiği bir kadans değer aralığı bulunur. Bu değerin altında veya üstünde zorlanmalar ve gereksiz enerji sarfiyatı artar. Kadans değeri vites değerine, eğime, anlık hıza ve bisikletlinin form durumuna göre değişir. Yüksek viteste düşük kadans ile sürmek daha güçlü kaslar gerektirir. Düşük viteste ve yüksek kadans ile sürmek ise bazı bisikletlilerin düşündüğünün aksine bir noktadan sonra sürüş verimliliğinin düşmesine ve sürücünün beklenenin aksine daha fazla yorulmasına neden olur. Bu gibi durumlarda harcanan gücün %60’ının sadece bacakların hareket etmesine, kalan %40’ın gerçek sürüşe gittiği durumlar olabilir.

Cyclocross (Sayklokros): Yoldışı (Off-road) sürüşler için tasarlanmış ama yol bisikletine çok benzeyen bisikletlere ve bunlarla yapılan yarışlara verilen isimdir. Bisikletler yol bisikletlerine çok benzeseler de onlardan çok daha dayanıklı olarak üretilirler ve genellikle disk frenleri vardır. Lastikleri de patlamaya karşı dayanıklı ve arazi şartlarına uygun olarak tasarlanan lastiklerdir. Cyclocross yarışları genellikle bu tür yarışlar için özel olarak düzenlenmiş engebeli arazilerde yapılır. Tandem: Sürücülerin arka arkaya yerleşim ile kullandığı iki kişilik bisiklet.

Tepe İnişi – Downhill: Dağ bisikletleri (MTB) ile yapılan ve esas olarak iniş şeklinde gerçekleştirilen bir zorlu arazi yarışıdır. Fixie: Vitesi olmayan bisiklettir. Hatta frenleri bile olmayabilir. Frenleme işlemi pedal aracılığı ile yapılır. Ancak arka tekerleğin çevrilerek takıldığında kullanılan ve tekerleğe sabit olanın aksine serbest dönüşü de sağlayan ikinci arka dişlinin olduğu modellerde fren ayrıca gerekir. Bunlar bu şekilde kullanıldıklarında en eski vitessiz bisikletlere benzerler.

Presta – Yol bisikletlerinde, yüksek basınçlı lastiklerde kullanılan sibop türü. İnce uçlu pompa ile şişirilebilir. Ortasındaki küçük parça döndürülerek “kilitlenip-açılabilir”. Bu parça açıkken basılarak havası boşaltılabilir.

Shrader – Otomobil lastiklerinde de standart olarak kullanılan ve kalın uçlu olarak adlandırılan sibop türüdür. Dağ bisikletleri ve şehir bisikletlerinde kullanılır.

KOM – King of the Mountain – Dağların Kralı: QOM – Queen of the Mountain – Dağların Kraliçesi: Bir tırmanış segmentinde en iyi dereceye sahip olan sürücüye verilen isim. Ancak zaman içinde normal sürüş segmentlerinde de en iyi dereceye sahip olan sürücüye verilmeye başlandı.