Bisikletimizin Kalbi- Orta Göbek

Bisikletlerimizde pedal çevirirken gelen çoğu istenmeyen sesin kaynağı, değiştirmek istediğimizde tonla parçayı sökmek zorunda kaldığımız ve dayanıklı gözükmesine rağmen oldukça hassas olan çok önemli bir parça: Orta Göbek.

Bisikletin merkezinde aynakolun ortasında bulunan bir çift rulman sayesinde dağları tepeleri aşıyoruz. Peki bu rulmanlar veya teknik ismi ile orta göbek tam olarak nasıl bir yapıya sahip ve çeşitleri nelerdir?

Orta göbekler ilk olarak 1940’larda ortaya çıktı. Bu sıralarda aynakol ile ortak parçalara sahiptiler. Aynakol milinin üzerindeki bilya yatakları dış çanaklar ile bir olup orta göbeği oluşturuyordu. Teknoloji ilerleyip rulmanlar geliştikçe standartlar ve tasarım değişmeye başladı. Genel olarak kadronun orta göbek yatağının iki ucuna takılan rulman üzerine yapılan tasarımlar çapları, genişlikleri ve malzemelerine göre çeşitlilik göstermeye başladı. Günümüzde benim diyen bir orta göbek üreticisinin bile üretmediği standartların olabileceğini tahmin ediyoruz. Bunun sebebi ise kadro üreticilerinin kendine göre özel standartlar kullanması olarak gösterilebilir. En büyük üreticilerden olan Kogel’in katalogunda bile 65’ten fazla model yer alıyor.

Şimdi bu standartlara biraz değinelim. Piyasada en yaygın kullanılan orta göbek tipi BSA adı verilen standarttır. Bisikletin sol tarafı normal sıkma yönüne sahipken sağ taraf ters pasoludur. Yol bisikletlerinde 68mm genişliğe, dağ bisikletlerinde 73mm genişliğe, downhill tarzı bisikletlerde 82mm genişliğe ve ‘fatbike’larda 100mm genişliğe sahiplerdir. Dış çap genellikle 33-34mm aralığındadır. İç çap kullanılacak anyakola göre değişiklik gösterecektir. Bu yüzden aynakolunuzun markası orta göbek seçiminizde önemli rol oynayacaktır. Shimano aynakola Sram orta göbek takamayacağınız gibi tam tersini yapma şansınız da yoktur.

İtalyan üretimi yol bisikletlerinde ITA adındaki standart kullanılmaktadır. Bu standarta göre genişlik her zaman 70mm’dir. Sol ve sağ taraf saat yönünde sıkılır. 

Ayrıca BSA pasolu bir bisiklette kullanabileceğiniz kartuş orta göbekler de vardır. Bunlar genellikle kare mil, Howitzer veya ISIS standartlarındadır. Kartuş sistemlerde aynakolun zincir açıklığı kartuşun uzunluğunu belirler.

Karbonfiber bisikletlerde teknoloji ilerledikçe orta göbeğin paso sistemlerinin çok ağırlık yaptığına karar veren üreticiler çareyi pressfit kullanmakta buldu. Pressfit herhangi bir paso sistemine sahip olmayan orta göbek sistemlerine verilen isimdir. Kadroya rulman sokar gibi takılırlar. Eskidiklerinde veya bisiklet kirlendiğinde çatırdamaları ile ün yapmışlardır. Üreticiler genellikle PF92 standartını kullansalar da BB30, PF30 ve BBright gibi çok farklı sistemler de mevcut. BB30 sistemi yarı entegre ve tam entegre şeklinde iki sisteme sahip. Bu ne demek oluyor? Yarı entegre sistemde rulmanlar kadroya çanak sistemi ile takılırken tam entegre sistemde kadroda çanaklar hazır bulunuyor. Bu çanaklara sadece rulman takılması yeterli oluyor. BBright sistemi genellikle Cervelo markasında kullanılıyor.

Pressfit sistemden sıkılanlar için ayrıca pasolu geçme pressfit sistemler de satışa sunulmuş durumda. Token markasında Ninja adı verilen bu orta göbeklerin çanak birleşim kısımlarında paso bulunuyor. Kadroya pressfit olarak geçen çanaklar ortadaki paso sayesinde kendi kendilerini kadroya basabiliyorlar.

Orta göbek bakımı nasıl yapılmalıdır? 

Öncelikle bisikletinizi basınçlı su ile yıkamanız rulmanların sağlığı açısından büyük sorun teşkil etmektedir. Buna dikkat ederek korumanız gereken en önemli iki rulman orta göbek ve furş takımıdır. Bu uyarının ardından yerdeki çamur ve pisliğin en çok girdiği rulman olan orta göbeği nasıl temizleyeceğinizi anlatalım. Bu işlem için bisiklet için uygun grese ve aynakol sökmek için uygun anahtar takımına sahip olmalısınız. Aynakolu söküp ortagöbek kapaklarına ulaşacaksınız. Ardından bu kapakları kaldırıp altında biriken pisliği temizlemelisiniz. Rulmanların üstü tertemiz olduğunda temiz gres ile yağlayıp kapakları geri kapatmanız çoğu zaman yeterli olacaktır. bunun ardından temizlediğiniz aynakolu şaftına bir miktar gres sürerek yerine takıp vidalarını yazılan torkta sıkmalısınız.

Ortagöbek standartlarını anlatmakla bitmeyeceği için tümüne değinmeyeceğiz. Ancak biz kullanmanız gereken orta göbeği nasıl seçeceğinizi kısaca anlatalım. Öncelikle kadronuzda hangi sistemin kullanıldığını öğrenmelisiniz. Bunu üreticinin internet sitesinden rahatlıkla öğrenebilirsiniz. Ardından kullanmak istediğiniz aynakolun sahip oladuğu standartı öğrenmelisiniz. Bunu da üreticinin internet sitesinden bulabilirsiniz. Örneğin Pinarello F10 ile Campagnolo aynakol kullanmak istiyorsunuz. Pinarello F10 ITA orta göbek sistemine sahip. Aynakolda ise ultra torque sistemi yer alıyor. Sizin ihtiyacınız olan orta göbek ITA pasolu ultra torque orta göbek olmalıdır.

Pasolu orta göbek yuvaları talihsiz zamanlarda bozulabiliyor. Orta göbeğin greslenmeden kadroya takılması veya ters pasonun düz pasoya takılmaya çalışılması bunun sebepleridir. Bu yüzden orta göbek her zaman greslenip kadroya takılırken el ile çevrilmelidir. İyi durumdaki bir orta göbek iyi durumdaki bir yuvaya zorlanmadan oturabilmelidir. Eğer sorun yaşıyorsanız bir yerlerde terslik var demektir. Böyle bir sorun yaşarsanız tecrübesinden emin olduğunuz bir bisikletçiye gidip bu sorunu paylaşmalı ve çözümünü istemelisiniz.