Lastik Değiştirme ve Yama Yapma İpuçları

Bisiklet ile ilgili mekanik işlemler ne kadar kolay olursa olsun hata yapma olasılığınız vardır. Geçtiğimiz sayıda vites ayarını anlatmıştık. Bu sayıda yapacağınız bir yanlışın sizi yaya bırakacağı, aslında çok önemli olan bir konuya parmak basıyoruz: Lastik değiştirme ve yama yapma.

Lastik değiştirme ve takıp çıkarma ile başlıyoruz. Lastiğiniz patladığında ya da lastiklerinizi değiştireceğiniz zaman dış lastiklerinizi çıkarır sonra da takarsınız. Her ne kadar kolay gözükse de yanlış bir hareket ile çemberinize hasar verebilir, iç lastiğinizi yırtabilirsiniz. Dış lastikler şişirildiği zaman jant çemberine adeta kenetlenirler. Bu yüzden lastiği şişirirken sesler duyarsınız. Bu lastiği çemberden sökmek istediğinizde öncelikle bahsettiğimiz kenetlenmeyi bozmalısınız. Baş parmaklarınızı jantın çemberine yerleştirip kalan parmaklarınızla lastiği çemberden kurtarın. Lastiğin iki tarafını da komple çemberden kurtardıktan sonra mümkünse avucunuzun içi ile lastiği çemberin kenarından dışarı bastırın. Eğer bu şekilde çıkaramazsanız plastik bir lastik levyesi ile bu işlemi gerçekleştirebilirsiniz. Ancak ince bir iç lastiğe sahipseniz dikkatli olmalısınız. Aynı zamanda da metal levye kullanmamanız çemberinizin çizilmemesi için de doğru olacaktır. 

Bu işlemi yapmaya mümkünse sibopun tam ters tarafından başlayın. Yeni dış lastiği takarken yönüne dikkat ederek önce bir tarafını çembere geçirin. Ardından iç lastiğin dış lastiğin içine tamamen geçtiğine emin olarak yerine yerleştirin. Son olarak yine mümkünse ellerinizle lastiğin diğer tarafını çembere sokun. Lastik ve jant setinizin izin verdiği azami basınca göre olabilecek en yüksek basınç ile dış lastiğinizi yerine oturtun. Bu işlem doğru bir şekilde gerçekleşirse lastiğiniz yalpa yapmayacaktır. Eğer dış lastiği yerine oturturken sorun yaşıyorsanız çember ve lastiğin arasına sabun gibi kayganlaştırıcı bir sıvı sürebilirsiniz. Bu sayede uygun lastik basıncı ile dış lastik yerine oturacaktır.

Şimdi gelelim iç lastiğe yama yapma ve dış lastiği kontrol etme konusuna. İç lastiğin patlamasının birçok sebebi olabilir. En çok görülen sebepler;

* Dış lastiğe sivri bir cismin (cam, iğne, diken gibi) batması 

* İç lastiğin “yılan ısırığı” olması

* Jant iç bandının bozulması

* Dış lastik takılırken iç lastiğin delinmesi

* İç lastik sibopunun kopması

Son madde haricinde iç lastik yama ile tamir edilebilir. Ancak iç lastiğinizin sibopu koptuysa yeni iç lastik kaçınılmazdır. 

Lastiğiniz patladığında öncelikle iç lastiği çıkarmalısınız. Patlağın neresinde olduğunu bulmanız önemlidir. Patlama sebebini deliğin yönüne ve sayısına göre belirleyebilirsiniz.

Patlak lastiğin iç tarafındaysa: Jant iç bandında kayma olduğu için çember deliği iç lastiği kesmiştir. Bandın çember deliklerini kapadığına emin olunmalıdır.

Patlak lastiğin dış tarafında ve bir taneyse: Dış lastiği sivri bir cisim delmiştir. Buna yol açan cisim dış lastiği delip geçmiş ve iç lastiği delmiştir. Bu cisim delip dış lastikten çıkmış olabileceği gibi tamamı ya da bir parçası hala dış lastikte kalmış olabilir. Bu nedenle dış lastiği delen cisim bulunup çıkarılmalıdır. Aksi halde yeni iç lastik takıldığında ya da eskisi yama yapıldığında kalan bu cisim yine patlağa neden olacaktır. 

Patlak dış lastiğin dış tarafında ve yanyana iki taneyse: Düşük basınç ile kullanılan dış lastik yüzünden iç lastik ezilerek delinmiştir. Tamirden sonra dış lastiğe doğru basınç ile hava doldurulmalıdır.

Yeni lastik taktıktan sonra ilk şişirme esnasında patlama olursa: Dış lastiği takarken iç lastiği delmiş olma ihtimaliniz çok yüksektir.

Yama nasıl yapılır?

Öncelikle dış lastiği janttan ayırmadan önce sibobu temel alarak konumunu ve yönünü kaydedin. Bu takarken aynı yönden takmanız ve patlağa yol açan şeyin bulunmasında kullanmanız açısından bu gereklidir. 

Patlağı bulmak, patlağa yol açan cisim dış lastik üzerinde ise kolaydır. Ancak bu her zaman mümkün olmaz. Yeri bulmak için dış lastiğin içini elle yoklamak ve cismi bulmak sonra da buna karşılık gelen iç lastik bölümünü inceleyip deliği bulmak mümkündür. Bu olmuyorsa iç lastik çıkartılıp bir miktar şişirilir ve eğer varsa bir miktar su içine daldırılıp delik bulunabilir. Su yoksa delikten hava çıkışını kulağınıza yaklaştırarak, elinizi ıslatıp lastik üzerinde gezdirerek ya da burnunuza yakın tutup hava çıkışını tespit etmeye çalışarak deliği bulabilirsiniz. Son olarak da gözle kontrol yapabilirsiniz. 

İç lastikte patlak yer bulunduğunda buna karşılık gelen dış lastik kısmını iyice kontrol edip varsa patlağa yol açan cisim bulunup çıkarılmalıdır. İç ve dış lastik üzerlerindeki toz, toprak ve benzeri kirlerden mümkün olduğunca temizlenmelidir. 

Yama öncesinde iç lastiğin havasını tamamen boşaltmalısınız. Az da olsa şişirilmiş bir iç lastiğe yama yaparsanız, havası boşaltıldığında veya lastik janta takılırken yamanın altında kalan kısım büzüşecek ve yapışma işlemini olumsuz yönde bozacaktır. Tersi yapıldığında, yani havası alınmış bir lastiğe yama yapıldığında, lastik şişirildiğinde yamanın altında kalan bölüm yama dışına doğru genişlerken gerginliği sağlayacak ve şişirilme işlemi iç lastiğe yapılan baskı ile devam ederken yama deliği daha iyi kapatmaya devam edecektir. 

Piyasada çeşitli yamalar olsa da en çok görülenler kendinden yapışkanlı olanlar ve yapıştırıcı ile yapıştırılanlardır. İki yöntemin de uygulaması neredeyse aynıdır. İç lastiğin patlak yerini bulduktan sonra yama kitindeki zımpara ile yüzeyi temizleyin. Yapışkanı ayrı kit kullanıyorsanız yamanın büyüklüğüne nazaran daha büyük bir alana ilacı sürün ve kurumaya bırakın. Yapışkan matlaştıktan sonra yamayı üzerine yapıştırıp basınç uygulayın. Kendinden yapışkanlı yamaların tek farkı yapışkanın kurumasını beklemenizin gerekmemesidir. Eğer yama düzgün yapıştıysa sorunsuz bir şekilde kullanmaya devam edebilirsiniz. Bisiklete çıkarken yanınıza yama seti ve pompa almayı unutmayın. Bu sayede kötü sürprizlerden korunmuş olursunuz.